Przedsiębiorcy objęci ustawą konsumencką
Od 1 stycznia 2021 r. przedsiębiorcy nabywający towary i usługi w pewnych okolicznościach są uprawnieni do traktowania na zasadach identycznych jak konsument. To efekt zmian w prawie konsumenckim, a dokładnie w ustawie o prawach konsumenta i w części przepisów kodeksu cywilnego.
Nowelizacja rozszerza ochronę konsumencką na dodatkowy rodzaj podmiotu biorącego udział w obrocie gospodarczym. Oprócz przedsiębiorcy i konsumenta jest nim od teraz przedsiębiorca z prawami konsumenta, czyli tzw. przedsiębiorca-konsument.
Zgodnie z wprowadzonymi przepisami, ochronie właściwej konsumentom będą podlegać również:
- przedsiębiorcy (osoby fizyczne),
- prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą,
- zarejestrowaną w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG),
- którzy zawierają umowy bezpośrednio związane z ich działalnością gospodarczą, ale pozbawione charakteru zawodowego.
To spore udogodnienie - przed zmianami w uprzywilejowanej pozycji byli konsumenci (osoby fizyczne nieprowadzące działalności), których obejmuje ustawowa ochrona i których interesów strzeże Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK). Przedsiębiorcy byli dotychczas pozbawieni podobnych uprawnień konsumenckich.
Przywileje w zakresie ochrony konsumenckiej objęły wyłącznie właścicieli jednoosobowych działalności i wspólników spółek cywilnych. Nie dotyczą one spółek osobowych i spółek kapitałowych.
Nowe przepisy znajdują zastosowanie do umów zawartych od 1 stycznia 2021 r. Wcześniejsze transakcje podlegają starym zasadom.
W jakich przypadkach przedsiębiorca może być traktowany jak konsument?
Do zastosowania nowych przepisów konieczne jest, aby treść umowy wskazywała jasno, że dany zakup nie ma charakteru zawodowego, wynikającego z przedmiotu wykonywanej działalności gospodarczej. To z kolei określane jest w oparciu o przedmiot wykonywanej działalności gospodarczej udostępniony w CEIDG.
W praktyce to, czy przedsiębiorca zawierający umowę zakupu będzie taktowany na prawach konsumenta, zależne jest od celu dokonania danej transakcji.
Charakter zawodowy umowy - na czym polega?
Zastosowanie przepisów najlepiej obrazuje realna sytuacja z życia przedsiębiorcy. Przykładowo, właściciel jednoosobowej działalności gospodarczej, w której świadczy usługi programistyczne, dokonuje dwóch zakupów:
- nowego sprzętu komputerowego wraz z oprogramowaniem,
- biurka, fotela i innych akcesoriów, z pomocą których wyposaży siedzibę firmy.
Pierwszy zakup związany jest bezpośrednio z prowadzoną działalnością i ma charakter zawodowy. W efekcie, przedsiębiorcy nie chronią przepisy konsumenckie.
Drugi zakup, choć dotyczy lokalu, w którym prowadzona jest działalność, pozbawiony jest charakteru zawodowego. Programista, który nie prowadzi działalności w zakresie zakupionych towarów, podlega ochronie konsumenckiej. Przysługuje mu bowiem status przedsiębiorcy-konsumenta.
Jakie są uprawnienia przedsiębiorcy traktowanego jako konsument?
W przypadku wszelkich transakcji handlowych, które nie dotyczą zakupu zawodowego, nabywca towarów objęty jest przywilejami dla przedsiębiorców-konsumentów.
Przepisy konsumenckie dla przedsiębiorców zapewniają im ochronę w 3 obszarach:
- niedozwolonych postanowień umownych - tzw. klauzul abuzywnych,
co znaczy, że w przypadku umieszczenia przez sprzedawcę w umowie takich klauzul, nie są one wiążące dla przedsiębiorcy-konsumenta; - rękojmi za wady - przedsiębiorcy-konsumenci mają prawo do domniemania istnienia wady fizycznej w momencie wydania rzeczy, jeśli wada ta stwierdzona zostanie w ciągu roku od jej otrzymania. Przysługuje im prawo żądania naprawy towaru lub wymiany towaru na nowy. Rękojmią za wady objęte są wszystkie towary konsumenckie;
- prawa do odstąpienia od umowy - zawartej na odległość (przez internet lub telefon) bądź poza lokalem sprzedawcy w ciągu 14 dni od zawarcia tej umowy i bez podania przyczyny.
Jak przygotować się do wejścia w życie nowych przepisów?
Nieprecyzyjne zapisy ustawy mogą budzić wątpliwości w zakresie kwalifikacji przedsiębiorcy na prawach konsumenta. Problematyczny jest zwłaszcza fakt, że prawo konsumenckie nie wskazuje, na czym dokładnie polegać ma procedura weryfikacji zawodowego charakteru transakcji.
Przygotowując się do stosowania prawa konsumenta dla przedsiębiorców, warto rozważyć pobieranie od kontrahentów oświadczenia o charakterze dokonywanego zakupu.
Pomocnicze przy ustalaniu, czy dana czynność dla przedsiębiorcy ma charakter zawodowy są też same kody PKD, określające zakres prowadzonej działalności.
Z kolei sklepy powinny przygotować dodatkowe regulaminy dla nowej grupy przedsiębiorców-konsumentów. Istotne będą przede wszystkim zapisy dotyczące zakresu ochrony przedsiębiorców, czyli omówionych wcześniej niedozwolonych postanowień umownych, rękojmi za wady oraz prawa odstąpienia od umowy zawartej na odległość.